Ernst van Altena vertolkt Villon

De in 1431 geboren Franse dichter, vrijbuiter en vagebond François Villon houdt tot op de dag van vandaag de gemoederen bezig. Zijn leven is een aaneenschakeling van haast niet voor mogelijk te houden voorvallen. Nog tijdens zijn leven is Villon in Parijs – waar zijn verzen van mond tot mond gingen – een legende geworden: een Uilenspiegel die niemands reputatie spaarde, een sympathieke rover, die aalglad overal onderuit glipte. Dit beeld komt maar zeer ten dele overeen met hetgeen pas eeuwen later uit onderzoekingen in oude archieven naar voren kwam. In werkelijkheid was Villon veel minder beminnelijk.

Wat Villon echter bijzonder maakt is dat hij zijn werk doorspekte met tal van steken boven en onder water, die rechtstreeks op het publiek gericht waren. Als een ware cabaretier haalde Villon de hooggeplaatste personen uit zijn tijd over de hekel. Geen toeval dat Aristide Bruant en George Brassens teruggrepen op ballades van François Villon. En dus ook zeer verklaarbaar dat meestervertaler Ernst van Altena, het meest bekend van zijn Nederlandse bewerkingen van Brel-repertoire, zich op het werk van Villon stortte. Onder de titel François Villon – Verzamelde gedichten bracht hij in 1963 een bijna driehonderd pagina’s dik boek uit met al het werk van de vermaarde vrijbuiter (met uitzondering van elf balladen in het bargoens, die onvertaalbaar werden geacht).

Dat leidde weer tot een grammofoonplaatuitgave. Bij Delta verscheen een ep (extended play) met negen gedichten, vertolkt door Ernst van Altena onder de titel Vrijmoedige verzen van vagebond Villon. Ze worden gedeclameerd, niet gezongen. Dat is bepaald geen slechte keuze, als je dat spiegelt aan het zangwerk van Ernst van Altena op de enige lp die  ooit opnam.

Ernst van Altena – Ballade zijnde een goede levensles voor hen die een slecht leven leiden


Een goede levensles

Er is overigens ook een TV-programma uitgezonden door de VPRO in 1964 onder de titel Villon vertaald vertolkt, waar onder andere Ramses Shaffy, Henk van Ulsen en Ronnie Potsdammer aan meewerkten.

De achterkant van het hoesje van de ep bevat onderstaande tekst:
De gedichten, of als u wilt de chanson-teksten, zijn van Francois Villon. De uitvoering voor het Nederlandse publiek is van Ernst van Altena, via wiens stem u ze bovendien hier te horen krijgt. Deze Nederlandse Villon-teksten op de plaat zijn maar een kleine keuze uit de tweetalige Villon-uitgave van Ernst van Altena: “Verzamelde Gedichten” bij de uitgeverij Van Ditmar.

Wie Villon leest zal het eens zijn met zijn vertaler: we hebben hier te doen met “spreekpoëzie”. Er is geen gemijmer bij. Het is concrete poëzie. De slagzinnen zijn niet van de lucht. Door de eeuwen heen, de vijf eeuwen sinds Villon Parijs onveilig maakte voor hypocrieten en de poëzie bewoonbaar voor al wie na hem kwamen, hebben in talloze landen telkens weer dichters zijn werk willen uitvoeren in hun eigen taal. Wat Nederland betreft: Ernst van Altena, tekstdichter, cabaret-steunpilaar, vertolker van Brel, Brassens en vele anderen, heeft onder de oppervlakte van de publiciteit zijn poëtische gaven gecultiveerd door ze in dienst te stellen van de Villon wiens werk door een Ezra Pound steeds aan dichters in onze tijd als studievoorbeeld wordt aanbevolen.

Ernst van Altena ontdekte niet alleen dat menigeen Villon hier en daar verkeerd had geïnterpreteerd, hij merkte ook hoezeer Villon een dichter was van cabaretteksten, bedoeld om direct te worden gehoord en begrepen, en niet in de eerste plaats een dichter van het geschreven woord. Dat deze spreekpoëzie aanspreekt, spreekt voor zichzelf. Hoe ze aanspreekt is na te gaan dankzij deze welkome plaat.

1 gedachte over “Ernst van Altena vertolkt Villon”

  1. Waar kan ik deze EP vinden? Ik heb ‘m zelf niet, maar zou ‘m graag in bezit krijgen (of een kopie..)

Reacties zijn gesloten.

Scroll naar boven