Op 3 juni overleed de Britse fiddler Dave Swarbrick. Vooral bekend als een van de gangmakers binnen Fairport Convention.
Swarb – zijn koosnaam voor zowel intimi als fans – begon al op vijftien
jarige leeftijd als muzikant, nadat hij school had verlaten en als leerlingdrukker aan de slag ging. Pianiste Beryl Marriot, die samen met echtgenoot Roger een ceilidh band runde, ontdekte de toen nog gitaarspelende Dave in een lokale skifflegroep. De Beryl Marriot Ceilidh band was de eerste professionele formatie in een lange reeks in de loopbaan van Swarbrick. Echt in de picture kwam de inmiddels op viool overgestapte Swarb als begeleider van de toen zeer populaire Ian Campbell, waarmee hij enkele platen opnam. Daarvoor was hij als gast te horen op drie producties uit de zogenaamde Radio Ballads, een serie onder auspiciën van Ewan MacColl.
Carthy
Na een samenwerking van vijf jaar met Campbell besloten de toen tot een rijzende folk ster gebombardeerde Martin Carthy en Swarb om als duo verder te gaan. De bijdragen van Swarb zijn al te horen op Carthy’s titelloze debuutelpee, maar met de opvolger wordt zijn naam ook als ‘eigenaar’ van het album genoemd. Het duo produceerde enkele klassiekers als Byker hill en Prince Heathen.
Met diezelfde Carthy en Diz Disley nam Swarbrick in 1967 zijn eigen eerste schijf op, de inmiddels collector Rags, Reels & Airs. Later in zijn carrière hernieuwden Carthy en Swarbrick het duo en maakten opnieuw enkele, ditmaal digitale, opmerkelijke schijven.
Boyd
Via Joe Boyd, destijds producer van de groep, belandde Dave in de studio voor sessiewerk voor een nieuwe veelbelovende groep. De eerste bijdrage was wat fiddle werk op het nummer Cajun woman, maar imposanter was zijn bijdrage op – en introductie van – de traditional A Sailors life. Het leidde tot een definitief lidmaatschap van de groep die dankzij bassist Ashley Hutchings de ommezwaai maakte naar de folk. Het album Liege & Lief, algemeen beschouwd als het meesterwerk van de Britse folkrock, is ondenkbaar zonder de inbreng van de fiddler. Het was niet alleen zijn uitmuntende instrumentbeheersing, maar ook de ervaring van de wat oudere muzikant in een groep met voornamelijk jonkies. Swarb ging een co-writerschap met Richard Thompson aan en dat leverde een onvergetelijke standaard op als Crazy man Michael.
Babacombe Lee
Nog belangrijker werden zijn compositorische vaardigheden voor de groep, nadat eerst Sandy Denny en daarna Thompson de groep verlieten. Babacombe Lee is wellicht het meest ultieme Fairport album met Swarb als leider. Het idee, het merendeel van het ‘draaiboek’ en het sinistere verhaal werden grotendeels door hem op muziek gezet. Swarbrick werd het gezicht van Fairport, na een volkomen leegloop en was enige tijd zelfs de muzikant met de meeste dienstjaren van de groep. Na een korte heropleving – ook in muzikaal opzicht – met Trevor Lucas en Jerry Donahue (als Fairport nine) en de terugkeer van Sandy Denny maakte de formatie een kwakkelende periode door.
Whippersnapper
In 1979 werd – zoals later bleek voorlopig – de stekker uit de band getrokken. Dit werd mede veroorzaakt door gehoorproblemen van Swarb. De fiddler stortte zich op solo werk, al dan niet ondersteund door een (vaste) band en richtte de akoestische folkformatie 
Whippersnapper op. Deze hogeschool-folk van Martin Jenkins, Kevin Dempsey en de latere Fairport fiddler Chris Leslie leverde vier albums op. Na de hernieuwde periode met Carthy emigreerde Swarb naar Australië, waar hij met de Schot Alistair Hulitt een duo vormde. Enkele jaren later keerde hij terug naar Engeland. Optredens waren toen al gereduceerd, mede vanwege ernstige ademhalingsproblemen. De kettingrokende Swarbrick had domweg zijn longen verpest. Bovenstaande foto bij dit artikel is illustratief. Al spelend met de sigaret tussen de lippen. Ik herinner me zelfs nog een optreden van Fairport rond de Rising for the moon tour in het Concertgebouw (of was het Carré?) in Amsterdam. De ene na de andere peuk verdween tussen de lippen en zelfs het zingen van Swarb gebeurde mét… Uiteindelijk onderging hij een dubbele longtransplantatie, en overleefde. Meerdere keren echter verschenen overlijdensberichten in Britse kranten. Spookverhalen toen…
Zuurstofflessen
Lang was Dave gekluisterd aan een rolstoel met zuurstofflessen, maar gaandeweg verbeterde zijn situatie zodanig, dat hij weer korte tournees aandurfde. Dat was met zijn nieuwe groep met de cynische naam Swarbs Lazarus, met ex-Fairport muzikant Maartin Allcock en zijn trouwe adjudant Kevin Dempsey uit Whippersnapper.
In 2008 was het de laatste keer dat Swarb in Nederland was te horen tijdens een vijfdaagse tournee met Swarbs Lazarus. Na afloop van het laatste concert in het Arsenaaltheater in Vlissingen had ik een lang gesprek met Swarb. Behalve een fantastisch muzikant bleek hij een zeer geïnteresseerd persoon te zijn, inlevend en met name – wellicht door zijn eigen handicap – gedreven met betrekking tot mensen met een beperking. Wie spreekt nu als muzikant over wat we nu Passend onderwijs, of Onderwijs op maat noemen. Over de – toen al – teloorgang van de gezondheidszorg. Die ontwikkelingen baarden hem zorgen, evenals de verharde benadering van mensen die niet kunnen, willen of mogen meelopen in een maatschappij die steeds meer (ver)eist.
Slijtage
Swarb maakte nog een cd Raison d’être in 2010. Hij bleef trouw als vaste gast op de Cropr
edy festivals met Fairport Convention optreden en af en toe met de even oude Martin Carthy. Het laatste live concert van Swarb dat ik zag, was er een met Carthy, het ‘zeventig jaar’ verjaardagsconcert van beiden op Sidmouth in 2011. Waar ik meende wat slijtage bij de gitarist-zanger te ontdekken, swingde en zwierde Swarb als vanouds. Met enkele verschillen: vastgeketend op zijn stoel, trage, met veel adempauzes onderbroken aankondigen en … geen sigaret. Maar spelen!!! Hierboven zijn er sinds kort ceilidhs aan de gang…
Dave Swarbrick 5 April 1941 – 3 June 2016
