Førdefestival, 7 – 10 juli 2011, Førde Noorwegen.
Als jullie, gewaardeerde NFS lezers, deze impressie over het Førde Folkmusicfestival lezen is de bevolking van het ruige, wondermooie en met machtige, ongenaakbare fjorden gezegende Noorwegen, ondanks de vreselijke aanslagen van 22 juli, hopelijk nog steeds even onversaagd en vastberaden. Twee weken daarvoor hadden 25.000 bezoekers voor de 22e keer een geweldige muzikale vijfdaagse beleefd in dit pittoresk gelegen West-Noorse plaatsje, in het groene dal van het majestueuze Jostebreengletsjermassief. Ondanks veel, heel veel regen stond voor vijf dagen en nachten de hele gemeenschap van Førde op zijn kop.
Thema van dit jaar is ‘women’s world’. Het festival heeft daar tal van interessante diva’s uit alle windstreken voor aangetrokken. De sensuele fadozangeres Ana Moura, de huidige Peruviaanse minister van cultuur Susana Baca, de Mongoolse Urna, de Chinese pipaspeelster Liu Fang, Julie Fowlis uit de Hebriden en gypsyqueen Esmé Redzepova uit Macedonië stelen de show. Daarnaast zijn er vele Noorse damene actief, die allen hun traditionele hardangerviool strak tegen hun borst(en) klemmen.
Terwijl de Noren zich vergapen aan de beschilderde lijven en zelfgebouwde bamboe-instrumenten van de Narasirato Band van de Solomoneilanden en wild gaan dansen op de zelfbedachte reggaevariaties, gaat de internationale persdelegatie helemaal op in hun zoektocht naar de bijzondere sferen van de Scandinavische folkmuziek. Daarin veel ruimte voor het gemoed. Zowel bij de Noorse folktraditie, die domineert met veel hardangervioolensembles, als bij de melodieuze klanken van de nyckelharpa uit Zweden en de mysterieuze kantele uit Finland, een snaarinstrument waar Sinnika Langeland, geheimzinnige, donkere, wonderschone klanken aan ontlokt.
Daags daarvoor geeft de talentvolle hardangervioliste Jorun Marie Esjberg ons een spoedcursus over de geschiedenis van de uit 1651 stammende hardangerfele in het prachtige, uit 1877 daterende, Kviknesshotel in Balestrand, schilderachtig gelegen aan de machtige Sognefjord. Ze bespeelt het met paarlmoer ingelegde instrument, dat vier extra resonantiesnaren kent, verbluffend creatief.
Op de openingsavond in het Fordehusetcomplex, die gepresenteerd wordt door de beeldschone zangeres/violiste Sigrid Moldestad, genieten 1900 bezoekers intens van de voorproefjes van al het moois dat nog gaat komen. Liu Fang, Houria Aichi, Urna en het uitbundige kosmopolitische viooltrio Violons Barbares geven er hun muzikale visitekaartjes af, die doen snakken naar meer.
Daarna volgt Sommarnatt in het Jolstramuseet. Natter dan deze woensdagnacht gaat het echt niet worden. Met zijn allen schuifelen we onder een woud van paraplues over glibberige rotspaadjes langs vijf ouderwetse houten ‘cabins’, die mij nog het meest doen denken aan aangeklede padvindersblokhutten. De vioolfolk van de Estlanders past prachtig in dit decor. Ingetogen, met nostalgische, weemoedige zang, maar ook explosief en swingend als de neten. Ook de doedelzakclub uit Santorini doet het met hun pastorale sound uitstekend op deze rafelrandlokatie.
Na het intense solo-optreden van Sinnika Langeland op de kantele in het van spanning zinderende, volgepakte Folkehuset brengt het Zweedse nyckelharpaduo Hazelius Hedin hun door Ierse, Zweedse en Amerikaanse folk geinspireerde breekbare luistermuziek in café Pikant, het glazen luisterhuis aan de overkant van de rivier. Je kunt een speld horen vallen tijdens hun delicate, dromerige en soms zeer ontroerende liedjes, waarbij de gestreken nyckelharpa van Hedin vaak als een bijzonder soort van cello klinkt.
“Ierland speelt hier in Scandinavie sowieso een belangrijke rol,” zegt de Belgische folkpromotor Patrick de Loecker, waar ik veel van opsteek tijdens deze natte Noorse slenterweek.
In het afgeladen Folkehuset spelen D(r)ei Beste Damene een thuiswedstrijd op hun hardangerfiddles. Samen en individueel brengen ze de luisteraars in lichte vervoering met hun associatieve strijkersklanken waarin je de geisoleerdheid van Noorse valleien terughoort, net als het kabbelende ruisende water van besneeuwde bergtoppen en gletsjers.
Na een uurtje vervreemding in een afgeladen Festzaal vol uitbundige Noren van alle leeftijden, die massaal onverstaanbare Noorse liederen meezingen met zangeres Kirsten Braten Berg en haar ensemble, is het hoog tijd voor Susana Baca. De 67-jarige zangeres imponeert met gloedvolle vertolkingen van prachtige, aanstekelijke nummers van haar nieuwe album Afrodiaspora, bijgestaan door een kwartet op viool, gitaar, bas en een veelvoud aan percussie.
Later speelt het ruim twintigkoppige klassieke strijkorkest Trondheimsolistene, met als bijzondere gasten de populaire hardangerviolist Gjermund en zijn broer Einar Olav, met wervelende melodieen een gewonnen thuiswedstrijd voor een zaal met uitzinnige Noorse liefhebbers, die de violistes en cellistes stevig aan hun borst drukken.
Zo valt er elke dag van alles te genieten. Of het nu de opzienbarende, jazzy ethnotechtrance van de gekwelde zangers Houria Aichi en haar jonge L’HijazÇar ensemble is, waar oud, basklarinet, darbouka’s en samples de bezoekers naar een trancy hoogtepunt stuwen, de ijle zang van de Mongoolse filmdiva Urna of het bijna erotische, strelende spel op de pipa van Liu Fang. Het festival biedt ook vertier voor de dorpsgemeenschap. Veel gratis concerten, een festivalparade en een gezamenlijk ontbijt aan lange tafels op de Langebrua. Naast het sterke optreden van Julie Fowlis, de pittige bachata met soms wat klunzig dansende Noren in het Sunnfjord Rica Hotel, beleven de echte doorzetters een hoogtepunt bij de samensmelting van vele culturen en instrumenten, die de Violons Barbares met een Noorse tubaspeelster, een doedelzakspeler uit Santorini, de kittige zeer tribaal zingende vocaliste Christine Salem uit Reunion en een Noorse trancezangeres in hun slotjam aangaan. Mongoolse keelzang en krassend spel op de paardehaarviool, gesteund door een wilde violist uit Bulgarije en een razende drummer gaan met anderen een muzikaal monsterverbond aan, dat precies weergeeft waar het Førdefestival voor staat: Een open een onbevangen kijk op muziek uit alle continenten, waarbinnen de Noorse muziekscene natuurlijk een speciale plek krijgt, en een grote drang om te experimenteren, vaak met onverwacht goed resultaat en alles met een voortreffelijk geluid. Det var veldig bra!
Tekst en foto’s: Pieter Franssen
Prachtig verslag van wat een prachtig festival was Pieter. Bedankt voor de meimeringen.