Dertien jaar geleden interviewde ik Göksel Yilmaz voor een eerste keer. Dat was naar aanleiding van zijn album Gezgin (De reiziger). Een thema album, waarin de auteur/muzikant zijn voortdurende reis tussen de twee culturen waarin hij opgroeide en leeft bezingt. Daarna volgde het album Kan Zaman (Er was eens een tijd), waarmee hij terugkeerde naar zijn jeugdperiode door Arabische liederen te bewerken. Met Geboortegrond komt het thema van de zoekende reiziger weer enigszins terug…
Göksel Yilmaz is een muzikant die werd geboren in Enschede. Zijn ouders komen oorspronkelijk uit de Turks-Arabische gemeenschap uit Antakya in het zuidoosten van Turkije. Hij leerde hier op de basisschool Nederlands, op straat Turks en van zijn ouders Arabisch. Wat is dan je moederstaal? ‘Letterlijk gezien Arabisch dat ik van mijn moeder leerde. Maar ik spreek het slechter dan Nederlands of Turks. Emotioneel verschilt het wat ik in niet letterlijke zin als moedertaal beschouw. Soms is dat Turks, maar meestal is dat Nederlands. Dat spreek ik het meest‘.
In Nederland geboren of gevestigde medelanders worstelen met het begrip ‘thuisland’, of wel geworteld zijn. Yilmaz beschreef dat al in het eerstgenoemde interview. Toen ging het nog over het voortdurend ‘reizen’ tussen twee werelden. Nu, 14 jaar later, beschrijft hij het proces wat meer naar de innerlijke persoon. Gezgin verschilt muzikaal dan ook van het huidige Geboortegrond. ‘Het is anders, beter. Ik ben positief veranderd en ook mijn kijk op muziek in veranderd. Gezgin was weliswaar deels persoonlijk, maar in meerdere opzichten is Geboortegrond veel persoonlijker. Alle composities zijn van mijzelf (met teksten van Yilmaz zelf, Semir Aydinli, A. Kadir, Ahmet Yilmaz en Pir Sultan Abdal). Ik wilde een origineel album van mezelf. Daarom is het ook uitgebracht als ‘Göksel Yilmaz and friends’. Niet als het Göksel Yilmaz ensemble. Geen louter solo album, maar een samenwerking met een twaalftal muzikanten die ik al langer ken en waarmee ik in het verleden heb samengewerkt (onder andere Anne Bakker (viool), Peter Rikkers (contrabas), Madar Salama (drums, percussie), Ferdinand Delcker (piano) en Yasar Saka (synths) – MR). In eerste instantie wilde ik het heel klein houden, maar – met een glimlach – het is wat uit de hand gelopen…Sommige stukken vroegen echter ook om een bredere muzikale begeleiding. En voor het eerst heb ik in het Nederlands gezongen’.
Wat betreft de muzikale variatie zit het wel goed bij Göksel Yilmaz. Hij is de balladezanger, maar klinkt in een enkel nummer zoals Dönen Dönsün meer rocky. In een geheel eigen stijl vermengt hij Oosterse, oriëntaalse muziek met westerse invloeden (jazz elementen, pop, klassiek) tot een eclectisch geheel. Zijn muziek herbergt (westerse) harmonieën en klinkt minder tonaal als de Arabisch/Turkse muziek met de voor westerse oren minder gekende maatsoorten. Daarover zei hij in het eerder genoemde interview ‘Wat mij zo aanspreekt is de harmonie, iets dat je nauwelijks in de Arabische muziek tegenkomt. Oosterse of Arabische muziek gaat meer uit van de melodie, terwijl Westerse muziek de harmonie centraal stelt.’ Dat eclectische maakt zijn muziek zeer toegankelijk.
Naast zijn voorstellingen en cd’s met het Goksel Yilmaz ensemble is Yilmaz interdisciplinair actief. Zo verzorgde hij muziek voor dansvoorstellingen, werkte met jazzmusici (onder meer Eric Vloeimans), gitaargoeroe Jan Akkerman, realiseerde een project met het Matangi Quartet (een ode aan de Arabische zangeres Fairuz) en componeerde muziek voor de Amerikaanse filmThe Hunter. Op Geboortegrond komt rapper Baas B langs…Wat drijft hem tot multidisciplinaire samenwerkingen? ‘Ik hou van het samenwerken met verschillende muzikanten en het afbreken van hokjes. Ik zie het als een uitdaging dat neer te zetten. Het doet een beroep op het voorstellingsvermogen van de luisteraar of het publiek. Ze vinden dat moeilijk, maar toch slaat het aan.
We noemden al Baas B, die op Geboortegrond een duet aangaat in twee nummers (Ontworteld, Moederland). ‘Ontworteld is heel persoonlijk. Moederland is een utopie, een wens. Baas B doet daarin zijn verhaal en mijn verhaal volgt in het Turks.’ De twee liederen vormen met de titelsong en het lied Blijf een soort kleine suite over geworteld zijn of juist het gebrek daaraan. We kijken met deze tracks – heel illustratief deels in het Nederlands en deels in het Turks gezongen – diep in de ziel van de muzikant. Poëtisch heel fraai verwoord. Ook in de overige nummers is het dualistische een thema. Het ontbreekt echter aan vertalingen (die wel in het digitale recensiebestand werden meegeleverd, maar niet bij de promo-cd). ‘Die vertalingen ja…helaas schort het daaraan vanwege financiële redenen. Maar wellicht dat we een inlegvel produceren. (Of de vertaling op de website zetten? MR).
De titel Geboortegrond is afgeleid van een schilderij met die naam, gemaakt door Nina ter Laan, de vriendin van Yilmaz. ‘Toen ik dat schilderij zag dacht ik “dat is voor mij”. Het is een weergave van de geboortegrond van Nina, in Groningen. Maar het is zo sprekend Nederland, zo illustratief voor de meesten van ons. Het is dus niet mijn geboortegrond, of die van Nina alleen, maar het is onze geboortegrond. Dat is een mooi thema en toen kwamen de liederen….
Geboortegrond is een esthetisch, aansprekend album van Göksel Yilmaz en vrienden met pakkende liederen, ontroerende, ingetogen songs, maar ook met hoop, liefde en vreugde. Een hedendaags pareltje van integratie of assimilatie zo u wilt. Het album is nog niet officieel uit. De releasedatum is gepland op 29 juni met een premièrevoorstelling in het Beauforthuis in Austerlitz.
De Concertzender besteedt in het programma Folkit!Mediterranee op vrijdag 25 april 2025 (19.00-20.00 uur) uitgebreid aandacht aan de muziek van Göksel Yilmaz met in het bijzonder zijn nieuwe album Geboortegrond. U kunt hier in première een flink aantal tracks van het album beluisteren. De directe link naar het programma is https://www.concertzender.nl/programma/folk_it_823204/
