Op 21 september werd in Den Hopsack te Antwerpen een Nederlandstalig boek over Georges Brassens voorgesteld. Het is geschreven door Hans Mortelmans, die al sinds zijn 19e (hij is nu 53) door Brassens geboeid is. Wat meer is: Hans bracht al twee cd’s uit met eigen vertalingen van chansons van Brassens. Bij een eerste bezoek aan het gezin van zijn lief, Joke, lag een elpee van Brassens op de draaitafel.
Als muzikant-gitarist was hij onmiddellijk verrast en geboeid door de muziek van Brassens. Van de tekst verstond hij toen nog niet veel. Dat is later wel veranderd. Een betere kennis van het Frans zette hem ertoe aan vertalingen te schrijven in zijn dialect van Wommelgem bij Antwerpen. Hij begon aan het schrijven van dit boek in 2021, de honderdste verjaardag van de zanger, op uitdrukkelijke vraag van Thomas Blommaert van uitgeverij EPO. Nu is het boek er. Het allereerste boek dat in 1959 al over Brassens verscheen was ook in het Nederlands geschreven. Verrassend toch! Nu is er dat tweede. Brassens-liefhebbers kunnen hier maar tevreden mee zijn. En het loont echt de moeite.
Ondanks de vele boeken en artikelen die al over Brassens zijn verschenen, onthult dit boek zeker nog een aantal nieuwe visies op de mens, de dichter en de muzikant Brassens. Ik heb al een aantal van de ruim 300 boeken die over Brassens verschenen zijn gelezen, alsook tal van artikelen. Desondanks kon het boek van Mortelmans mij boeien van het begin tot het einde.
Hij begint en eindigt zijn verhaal met een uitstap naar de stad Sète aan de Middellandse zee waar Brassens geboren is en ook begraven werd in een eenvoudig maar goed gevuld familiegraf. Meer dan andere werken besteedt Hans ruime en verbeterde aandacht aan de start van Brassens’ carrière, eind januari 1952. Nadat hij zijn eerste liederen voorstelde aan de populaire zangeres Patachou in haar cabaret op Montmartre, nam deze onmiddellijk nummers van hem op haar repertoire. Kort daarop trad Patachou op in de Ancienne Belgique te Brussel, waar zij goed contact had met de welgestelde familie Cordier. Deze nodigde Brassens uit naar Brussel waar Georges, als toeschouwer in de zaal, voor het eerst zijn eigen liederen hoorde zingen door Patachou.
Dat was dus nog voor hijzelf chansons had opgenomen. Op een bijeenkomst bij de familie Cordier werd een feestje gebouwd en zong Brassens enkele van zijn eigen liederen, maar ook andere Franse nummers. Hij kende tientallen chansons uit het hoofd, waaronder ook minder nette studentenliederen. De jongste Cordier, Pierre, bezat toen al een bandopnemer en blikte deze privé-sessie in. Dat waren de allereerste opnames van Georges Brassens. In 2001 werden deze amateuropnames uit februari 1952 door Universal uitgebracht op de cd Il n’y a d’honnête que le bonheur. Mortelmans had, bij het schrijven van dit boek meermaals contact met Pierre Cordier, nu 90 jaar oud. Cordier werd, sinds die ontmoeting met Brassens bij hem thuis, goed bevriend met Brassens. Hij was een bijzondere getuige voor Mortelmans’ geschrift.
Een hoofdstuk in het boek handelt over een onderwerp dat maar weinig aan bod komt in andere biografieën en boeken over Brassens, met name de gitaren van Brassens en de verschillende gitaristen die hem in de loop van zijn carrière begeleidden. Dat hoofdstuk draagt de bijzonder passende titel: De apostel van Django. De schrijver begint het hoofdstuk als volgt: “Nu volgt een raar hoofdstuk, dat komt omdat ik gitarist ben”. Wat Mortelmans over Brassens’ leven en werk schrijft, wordt vaak verduidelijkt aan de hand van stukken tekst van de dichter-zanger. Van elke Franse tekst is er een vertaling door Mortelmans toegevoegd. Wonderlijk hoe Mortelmans die teksten, soms redelijk vrij maar met het volle respect voor de ‘spirit’ van Brassens, heeft vertaald.
Het boek bevat tussen de hoofdstukken in, bij wijze van ’tussenspel’, ook enige uitdrukkelijke toelichting bij negen chansons van Brassens. In de inleiding die Thomas Blommaert gaf bij de boekvoorstelling zei hij onder meer: “Dit boek is geen biografie, geen reisverhaal, geen exegese van Brassens’ liederen. Het is het allemaal tegelijk.” Dat klopt helemaal. Elke liefhebber van Georges Brassens’ werk zal dit boek met plezier lezen. Het mag in hun bibliotheek niet ontbreken. Voor wie de artiest minder kent wordt het een openbaring over de bijzondere man, dichter, zanger en muzikant die Georges Brassens was. Door Nobelprijswinnaar Gabriel Garcia Márquez werd hij in de jaren ’70 de beste hedendaagse Franse dichter genoemd.
