Jacques Brel, reeds 35 jaar…

Op 8 oktober jl was het 35 jaar geleden dat Jacques Brel overleed. Deze verjaardag is niet onopgemerkt voorbijgegaan. Net als 5 of 10 jaar geleden zagen ook nu meerdere nieuwe uitgaven het licht. Hieronder bespreken we er drie die onze aandacht trokken.

Een nieuwe ‘Intégrale’
Brel integraleSinds het overlijden van Brel is dit de derde keer dat Universal, de uitgever die sinds de fusie van de labels Philips en Barclay alle opnames van Brel bezit, een integraal werk uitgeeft. Allesomvattend dus. Maar telkens blijkt een nieuwe ‘intégrale’ te bewijzen dat de vorige uitgave dat niet echt was. Deze nieuwe uitgave van 21 cd’s laat heel wat horen dat vroeger niet op cd, of zelfs helemaal niet was uitgegeven. Ik beperk mij tot wat echt nieuw is. De doos bevat drie live-optredens. Eén ervan is de weergave van een afscheidsconcert in de Olympia te Parijs in 1966. De uitgever vermeldt dat het hier om een andere opnamedag gaat dan het afscheidsconcert dat jaren geleden al op dvd is uitgebracht. Ook een opname van Brels allerlaatste concert te Roubaix op 16 mei 1967. Het programma dat vijftien chansons bevat is nauwelijks verschillend van dat in de Olympia. Op twee verschillende liederen na zijn het dezelfde chansons in dezelfde volgorde. Wie echt wil horen hoe Brel deze chansons voor de allerlaatste keer op scène zong kan dat belangrijk vinden. Ik alvast niet. Wel interessant is het derde live-gedeelte. Het laat namelijk Brel horen met zeven van zijn vroegste nummers tijdens een optreden in het theater van Jacques Canetti, Les Trois Baudets, waarbij hij meestal nog zichzelf begeleidt op de gitaar en een paar keer mee begeleid wordt op piano door François Rauber die later zijn arrangeur en orkestleider zou worden. Je hoort zelfs Brel een lied aankondigen, wat in die tijd gebruikelijk was. Verder zijn er nog een aantal nummers die tot nu moeilijk te vinden waren. Het symfonisch gedicht Jean de Bruges, drie samenhorende teksten die Brel schreef voor Rauber, die voor zijn eindexamen op het conservatorium de bijhorende muziek had geschreven is daarvan wellicht het belangrijkste. Een vraag: waarom zijn deze ‘nieuwigheden op cd’ alleen in deze koffer te koop? Waarom ook niet enkele cd’s afzonderlijk te koop gesteld zoals in 2011 gebeurde bij de uitgave van een nieuwe box van Georges Brassens? Wie een vorige ‘intégrale’ bezit zou zo, zonder diep in de portemonnee te moeten tasten, zijn collectie kunnen aanvullen. Tenslotte wil ik nog melden dat deze koffer, naar mijn gevoel, ook veel ballast bevat. Zouden veel mensen hebben zitten wachten op drie alternatieve versies van Ne me quitte pas met als begeleiding tromgeroffel, tam-tam of djembé? En wat te denken van het uitbrengen van de versie van La quête met een zwaar Brussels accent – een versie die wel de spot lijkt te drijven met dit prachtig nummer – en van de onnozele tekst Le docteur die in 1977 was opgenomen maar, mijns inziens terecht, niet was uitgebracht?

Gréco chante Brel

Deutsche Grammophon 3757389
Deutsche Grammophon
3757389

Juliette Gréco bracht een ganse cd uit met een persoonlijke keuze van Brel-chansons. Gréco heeft al vaker chansons van Brel gezongen. Ze kreeg van hem ook primeurs zoals Voir un ami pleurer, dat ze een maand vroeger dan hijzelf op plaat uit mocht brengen, of het chanson Vieille dat enkel door een vrouw kan gezongen worden. Het is met gemengde gevoelens dat ik over deze cd schrijf. Sommige nummers klinken geweldig. Ik denk aan het openingsnummer Ces Gens-là dat ze magistraal brengt. Maar andere nummers zet ze naar mijn gevoel wat teveel naar haar hand. Bij Ne me quitte pas lijkt me dat nog aannemelijk want zo’n tekst is moeilijk door een vrouw te brengen zoals Brel hem zong. Maar in het slotnummer La chanson des vieux amants kan ze me niet echt bekoren, wel integendeel. Wat in dat nummer dan wel bijzonder mooi klinkt is de begeleiding op cello door Sonia Wieder-Atherton. Alhoewel Gréco’s man, Gérard Jouannest, die lang de pianist van Brel was en componist van meerdere Brel-chansons, op de meeste nummers piano speelt heeft Gréco aan Bruno Fontaine, Frans pianist en orkestleider, gevraagd de nummers van Brel helemaal nieuw te arrangeren. Gréco brengt duidelijk geen kopieën van Brels chansons. En daar waar ze voor veel Brel-fans zelfs storend afwijkt van het origineel verantwoordt ze zich door te zeggen dat zij die teksten als vrouw heeft gelezen en dus ook als vrouw vertolkt. Dat Gréco, op haar zevenentachtigste nog zo’n vertolkingen kan neerzetten is een artistieke krachttoer op zich, maar ik kan er niet onverdeeld om juichen. Ik noem deze cd zeker niet ‘onmisbaar’ in mijn omvangrijke Brel-discotheek.

Fred Hidalgo: Jacques Brel – L’aventure commence à l’aurore

l'Archipel 2013
l’Archipel 2013

Een nieuw boek dat ik niet wil missen in mijn Brel-bibliotheek is dit recente boek van Fred Hidalgo. Hidalgo is een voornaam chanson-journalist die tot tweemaal toe een uitstekend chanson tijdschrift uitgaf. De grote betekenis voor het Frans chanson van de vele jaargangen van ‘Paroles et Musique’ (1980-1990) en van ‘Chorus’ (1992-2009) valt niet te ontkennen. Hidalgo maakte enkele jaren terug met zijn vrouw een reis naar Hiva Oa, het eiland in de Stille Oceaan waar Brel zijn laatste levensjaren doorbracht met zijn geliefde Maddly Bamy en waar hij ook, dichtbij de schilder Gauguin, begraven ligt. Het was, als grote bewonderaars van Brel, hun manier om hun veertigste huwelijksverjaardag te vieren. De grote verdienste van Hidalgo’s boek ligt hierin dat hij (bijna) alles heeft samengebracht wat al over Brels verblijf op Hiva Oa geschreven was en dat hij daar nog heel wat heeft aan toegevoegd aan de hand van persoonlijke opzoekingen en veel gesprekken met mensen die van 1975 tot 1978 met Brel op het eiland woonden. Erg leerrijk in het boek is het relaas over de manier waarop Brel aan zijn laatste lp heeft gewerkt. De totstandkoming van het prachtige chanson over vriendschap Jojo is een boeiend verhaal op zich. Brel heeft aan de ruwe tekst van het lied gewerkt en geslepen tot het die mooie diamant werd die uiteindelijk op lp is verschenen. Ook de vergelijkingen die de auteur maakt tussen Gauguin en Brel, allebei artiesten die met driekwart eeuw verschil er voor kozen op Hiva Oa hun laatste levensjaren door te brengen, is het lezen waard. Het boek is in het Frans geschreven. Toch wilde ik het onder de aandacht brengen. Brel-liefhebbers die ook Frans lezen mogen dat boek over Jacques Brel niet ongelezen laten.

Scroll naar boven