Het label Kakafon Records staat in eerste instantie voor de verspreiding en promotie van de Zweedse volksmuziek. Reeds jaar en dag proberen ze hierbij een innoverende koers te varen. Liederen en instrumentale klanken uit de volks – en bij uitbreiding wereldmuziek – vormen hierbij steeds de grondlaag. Dit vormt hun leitmotiv terwijl geografische grenzen er niet toe doen. Muziek kan ontstaan zijn in Zweden, en na een tocht over de hele wereld gemuteerd terugkeren. En evengoed hebben andere culturen èn hun muziek zich doorheen de tijd weten te aarden in de Zweedse bodem. Ze kiezen dus radicaal voor creatieve groepen die instrumentaal dan wel vocaal gaan experimenteren met gewortelde muziek. Een overzicht van hun recent aanbod.
KAJA – Origo (Kakafon Records, Xango Music Distribution, kakacd033) 2019
Dit trio, bestaande uit Livet Nord (quintone of vijfsnarenviool, scissors, handgeklap), Camilla Åström (accordeon, grand piano, handgeklap) en Daniel Wejdin (contrabas, synthesizer bas, handgeklap) kleurt in hun viering van leven en dood, het bezingen van dag en eeuwigheid graag buiten de lijntjes.
Zo staat hun Vals Till Döden (‘Wals voor de doden’), een akoestisch pareltje in schril contrast met de escalerende opener Alla Vi (‘Wij allemaal’), waarin gasten Lisen Rylander Lôve (tenorsaxofoon, kalimba, electronica) en Daniel Ogren (shaker) een exotische en futuristische sound komen toevoegen aan de vijfsnarige viool en het accordeon, om vervolgens een bocht te maken naar vol klinkende jazzlijnen. Duidelijk wordt meteen dat ze gulzig zijn naar allerlei invloeden, hoewel hun roots in de Klezmer, getuige het intrigerende Irrfärden, en bij uitbreiding in de Oost-Europese folk gelegen zijn. Zo degusteren ze evengoed wat van Afro en pop. Het handgeklap is zeker relevant in het vooral op accordeon gedragen Tram N°9.
Het laatste luik werd voorbehouden voor de suite Infinitus, die drie delen bestrijkt, waarmee ze ons overtuigen waar ze het best in zijn: het scheppen van cinematische kamermuziek. Heel integere, subtiele, af en toe minimalistische akoestische muzikale landschappen levert dit op, waarin het heel fijn vertoeven is.
IDA & LOUISE – Shtoltse lider (Proud Poems) (Kakafon Records, Xango Music Distribution, kakacd034) 2019
Ook in Zweden bloeide de Yiddishe cultuur tijdens het interbellum, met een brede invloed vanuit de vrouwelijke dichterswereld, gekenmerkt door een krachtige artistieke visie. In de nadagen van de Tweede Wereldoorlog raakte hun werk in de vergetelheid, tot ze onder impuls van de feministische beweging in de tachtiger jaren herontdekt werden.
Op hun beurt hebben Ida & Louise nieuw leven geblazen in deze poëtische pareltjes. Zichzelf heel sober begeleidend op sopraansaxofoon (Ida Gillner) en piano (Louise Vase) onderbouwden ze, met eigen composities, muzikaal de door hen ingezongen gedichten van gedichten van Celia Dropkin, Anna Margolin, Rokhl Korn, Kadya Moldowsky en Malka Heifetz Tussman, die allen in de eerste helft van vorige eeuw de overstap maakten van Oost-Europa naar de VS.
Hun ambitie bestaat erin om een brug te slaan tussen die verborgen culturele erfenis van innoverende vrouwelijke artiesten en een eigentijdse uitvoering. Tijdens het proces van toondichten groef het duo dan ook diep in de teksten van deze ‘sterke’ vrouwen en vond daar de inspiratie om een heel nauwe en meeslepende verbinding te leggen tussen muziek en woord.
Afhankelijk van de thematiek van het gedicht kiezen ze voor een meer yiddishe, dan wel klezmer-inkleuring. Voorts voegen ze zangharmonieën, wat klokkenspel en cello (Fransesca Ter-Berg), die onder meer een snuifje melancholie toevoegt aan Di tsirkus-dame (‘De circusdame’). Net zoals het daarop volgende strijdvaardige Maris tfile (‘Mary’s gebed’) wordt dit lied ietwat verrassend in het Engels vertolkt. Voor het reciteren van Fun yener Zayt Lid (‘Aan de andere kant van het gedicht’) wisten ze de hand te leggen op een geluidsopname van de dichteres Rokhl Korn (1898-1982) zelf.
Dit is een heel intimistisch en tegelijk heel krachtig project geworden. Fijn ook dat de gedichten er zowel in het Yiddish als het Engels op nagelezen kunnen worden in het booklet.
ELLINOR & LEONOR – Årsringar (Kakafon Records, Xango Music Distribution, kakacd 36) 2019
Met de enigszins ongewone combinatie van vijfsnarencello, bespeeld door de Belgische Leonor Palazzo en viool (Ellinor Fritz) stopt dit duo heel wat Zweedse dansmuziek uit de 19de en begin 20ste eeuw in een nieuw jasje. Op dit album nemen ze anonieme en gecomponeerde volksmuziek uit Zuid Dalarna onder handen. Heel stijlvolle, vaak lyrische arrangementen, verrijkt met improvisatiemomenten en invloeden van kamer- en wereldmuziek vormen hun devies.
De titel van hun tweede album Årsringar (‘Jaarringen’) vormt een eerbetoon aan betekenisvolle Zweedse volksmuzikanten die hen voorgingen. Op één anonieme traditional, en Ellinor’s Vallåt na, zijn alle melodieën toegeschreven aan een toondichter. Een deel werd van onder het stof gehaald, andere bleven al die tijd deel uitmaken van het vaste repertoire van generaties volksmuzikanten. Het respect voor de traditie is dus nooit ver weg, terwijl ze zich daarnaast spontaan begeven op het terrein van de artistieke vrijheid om het materiaal zich speelsgewijs te laten ontwikkelen en het vanuit verschillende genres aan uitdrukkingskracht te doen winnen. Heel mooi te horen hoe ze de melodie telkens weer laten wandelen tussen de twee instrumenten, wat ook ruimte biedt voor solo-improvisatiemomenten. Het eerder genoemde nummer van Ellinor, waarbij ze ook haar stem laat meedeinen op de snarenpracht is daar een toonvoorbeeld van. Hierbij ontstaan vaak heel uitgesproken contrasten tussen de soms heel diep gaande cello en de lichtvoetige viool, zoals in de polska Hedin 353/354. Hun affiniteit met de dansmuziek valt niet in het minst te bewonderen in de tripletten van Hins Anders polska, de energieke hagervals Karusellen en in hun benadering van de majestueuze polonaises en melancholische polskas.
Het geheel levert een heel intieme sfeer op die meteen alle ruimte biedt aan de rijkversierde omspelingen van de basispartituren.
