Het label Kakafon Records staat in eerste instantie voor de verspreiding en promotie van de Zweedse volksmuziek. Reeds jaar en dag proberen ze hierbij een innoverende koers te varen. Liederen en instrumentale klanken uit de volks – en bij uitbreiding wereldmuziek – vormen hierbij steeds de grondlaag. Dit vormt hun leitmotiv terwijl geografische grenzen er niet toe doen. Muziek kan ontstaan zijn in Zweden, en na een tocht over de hele wereld gemuteerd terugkeren. En evengoed hebben andere culturen èn hun muziek zich doorheen de tijd weten te aarden in de Zweedse bodem. Ze kiezen dus radicaal voor creatieve groepen die instrumentaal dan wel vocaal gaan experimenteren met gewortelde muziek. Een tweede overzicht van hun recente aanbod.
ANNE KALMERING & STAHLHAMMER KLEZMER CLASSIC – Vayter (Kakafon Records, Xango Music Distribution, kakacd037)
De klezmer zit Anne Kalmering, de zangeres van dit ensemble, via haar grootvader Max Kalmanowitz die vanuit Odessa naar Stockholm trok, werkelijk in het bloed. Max, eigenlijk onderweg naar Amerika, liep er de Estse Ester tegen het lijf. Samen ontpopten ze zich als vertolkers van de Yiddishe muziek. Anne zelf vormt sinds 1999 een trio met Semmy Stahlhammer (viool) en Miriam Oldenburg (chromatisch accordeon). Later vervoegde ook Isabel Blommé (cello) het Stahlhammer Klezmer Classic.
Deze benaming voert dan weer terug naar Semmy’s grootvader, de bezieler van Stahlhammer Klezmer Orchestra, van 1920 tot 1939 actief in het Poolse Krasnik. Ook Semmy zet dus een familietraditie verder. Dit verklaart meteen waarom van bij de eerste maten het gevoel overheerst hier niet met ‘namaak’ te maken hebben, maar daarentegen nog eens mogen genieten van klezmer ‘pur sang’ van het niveau dat we kennen van de Belgische Myriam Fuks. Ook Anne is gezegend met een stem die haar in staat stelt die subtiele warmte, humor en bezielde interpretatie te leggen in de op hun debuut (?) Vayter (‘Vooruit’) in het Yiddish en Ladino gezongen repertoire. In hun bloemlezing van een dozijn nummers verkennen ze de reikwijdte van de klezmer, waarin deze Joodse muziek ook contact zoekt met de sferen van kamermuziek en cabaret.
Op enkele traditionals, zoals het universele, in talloze versies gekende middeleeuws Sefardische Durme durme en de copla Cuando el rey Nimrod, na vertolken ze hier vooral gecomponeerd werk, niet zelden van componisten die de holocaust niet overleefden. Hun flitsende arrangementen vormen een mooi eerbetoon aan hen, en een aanzet om deze muziek levend te houden.
Het booklet biedt daarenboven een behoorlijke meerwaarde doordat het vaak tragische verhaal van de componisten, naast de liedteksten, met Zweedse en Engelse vertalingen, mee opgenomen werden. Zo wordt de (her)beleving nog intenser.
NAVARRA – I Ljusningen (Kakafon Records, Xango Music Distribution, kakacd038)
Onmiddellijk zet dit kwartet de toon met de warme, kristallijne stem van Sofia Kunze, die ongedwongen gaat aanleunen tegen de zeker Scandinavisch en ook ietwat jazzy ingekleurde instrumentale sectie bestaande uit piano (Arvid Kästel, ook rhodes en harmonium), viool (Erika Risinger en Carl-Johan Groth (drums). Ze verrassen ons met energieke folk, ingebed in een urbane toets, en een solide groove.
I Ljusningen (‘In de ochtendstond’) is hun derde album. Waar de meeste teksten van de hand zijn van Kunze zelf werd de meeste muziek geschreven door Kästel, die zich voor Inga vindar liet inspireren door Johann Sebastian Bach. Waar de opener Två steg een vrij hoog popgehalte kent, komt de Scandinavische traditie al sterker naar boven met de vioolbenadering van Snön faller.
Ook meer dromerige momenten zijn dit kwartet niet vreemd, getuige het op rhodes ingezette Fågeln, het op tromgeroffel eindigende Det finaste är gömt of de melancholische, van een meeslepende pianocoda voorziene, afsluiter Min längtan. Wervelend is dan weer het minste wat gezegd kan worden van Sofias brölloppolska. De teksten, die getuigen van een doorwinterde en persoonlijke verbeelding, sluiten telkens in kleur en vorm perfect aan bij de composities.
Op die manier opent zich een magische wereld die de betovering van de ochtendstond overtreft. Enkel spijtig dat hier niet voorzien werd in vertalingen van de teksten, hoewel het geëngageerde en uitnodigende Syster från Somalia enigszins voor zichzelf spreekt. Die lyriekjes vormen toch wel essentieel onderdeel van het geheel.
MEJRAM – Mejram (Kakafon Records, Xango Music Distribution, kakacd040)
Deze bezetting slaat de brug tussen Gothenburg en Nashville om daar de americana de hand te reiken. Dat resulteert op hun debuutalbum in een mengeling van Zweedse en Amerikaanse rootsmuziek, een folk-pop pakket, gevuld met persoonlijke verhalen die vertaald worden in snaren, bogen, klavier, percussie en vooral een rijke harmoniezang. Dit folk pop kwartet, bestaande uit Jonatan Hansson, Amanda Frisk, Marcus Fenn en Gabriella Josefsson ontstond in 2016 in de schoot van de Academy of music and drama in Gothenburg.
Hun songs, afwisselend in het Zweeds en het Engels ingezongen, barsten van emoties, zoals kwaadheid, gelukkig, verdriet, hoop en bevrijding, naast het bezingen van de liefde. Hiermee gidsen ze de luisteraar door de bergen en dalen van het leven.
De opener Vogue vormt meteen een oorworm waarin alle ingrediënten zich verenigen, solerende tokkels op banjo, pittige vioollijn, strakke ritmesectie, een snuifje mondharmonica, en uiteraard de stemmen. Die lijn zet zich ongebreideld verder in de rest van de tiendelige set die hier gepresenteerd wordt, waarbij de in het Zweeds ingezongen nummers zich sowieso meer op een ‘Scandinavisch’ gekleurd instrumentaal bed neervleien.
Op het heel intieme, wat zwaarmoedig opstartende en zich naar een gestaag crescendo opbouwende Se mig en Heidi verbreden ze hun op zich reeds rijke en brede klankenpalet met de inbreng van cello (Lisa Bengtson), altviool (Albin Eklman) en Henrik Cederblom die hier viool, alt- en octaafviool, en lapsteel komt bijkruiden.
Belangrijkste gemis vormt hier een booklet met de teksten, want daar draait het hier natuurlijk om wel om. Voor het afsluitende, adembenemende instrumentrale Så innerligt geldt dit uiteraard niet.
