Preab Meadar
(DBLM01, www.preabmdr.com)
De Keltische muziek die het laatste decennium uit Ierland komt, is – op een enkele positieve uitzondering daargelaten – uitermate voorspelbaar en behoudend. Meer van hetzelfde in het kwadraat. Zonder passie en visie en op de automatische piloot zo lijkt het. Iemand waar ik mijn hand voor in het vuur durf te steken is zanger/componist en performer Lorcan Mac Mathuna.
Hij maakt geen plaat hetzelfde, al was het maar dat hij niet met een vaste band speelt, maar telkens de muzikanten bij elkaar zoekt (of omgekeerd) die in een project passen. Maar luister één minuut naar een willekeurig album en je herkent de man uit duizenden. In de eerste plaats door die ongeëvenaarde fijne vocalen. Op en top Iers met die nasale naklank, bijna fluisterend en toch zo krachtig. Herkenbaar in de dictie, de ‘uitspraak’, ook in het Gaelic. Mac Mathuna zou een sean-nos (solo) zanger kunnen zijn, waar je uren naar kan luisteren. Gekluisterd alsof je naar een oude verhalenverteller luistert. En dat doe je in feite. Mac Mathuna heeft diezelfde betovering, diezelfde grandeur, hetzelfde hypnotiserende.
En dan is er de muziek die hij maakt. Altijd vol overtuiging, hartstocht, diepgang, kennis, vernieuwend op het oude gebaseerd, maar voortschrijdend, niet conserverend en toch de traditie gerespecteerd hoog houdend. Preadb Meadar is een samenwerking met violist Daire Bracken, die pas na vier jaar in deze cd resulteerde. Waarom het zo lang duurde wordt uitgebreid in het booklet uitgelegd. Kort gezegd maken de heren muziek die niet de standaard Keltische deunen behelst, maar veel verder teruggaat in de geschiedenis. Deze muziek is gebaseerd op de ritmepatronen van de taal. De taal, in tekst of poëzie, die snelheid en cadans bepaalt.
Zelfs dansen worden ingegeven door diezelfde talige metrums. Je zou het kunnen vergelijken met de mouth music of de vocale instrumentale muziek van de zigeuners. Dat dan toch (latere) Ierse ritmes herkend worden – met name de reel en jig – is een logische ontwikkeling. Immers, die hebben hun basis in de vroegere Gaelic songs.
Vanaf de openingstrack fascineert het album. Slechts met twee muzikanten en één instrument – al mag je de stem gerust een instrument noemen! – wordt hier een intrigerend klanklandschap gecreëerd. Met name het vioolspel van Bracken draagt volop bij aan die sfeerbepaling. Soms flitst hij over de snaren in duivels snelle, korte noten, maar met de volle akkoorden en polyfone tonen, schept hij een rijke, gedreven en krachtige achtergrond. Niet denken dat het allemaal volgestouwd is.
Twee van de meeste tracks zijn fraaie ballads. Sé Dúirt sé is een prachtige song over Parkinson, gezien vanuit het oogpunt van de patiënt. Hoezo traditioneel? Captain Rock is een song over het verzet van de Ieren tegen de onderdrukking tijdens de hongersnoodperioden. Cladach an Bhais en Farraigi an Tuaiscirt zijn gekoppelde songs over Lord Franklin. Daarbij merkt Mac Mathuna op dat het hem altijd heeft gefascineerd dat destijds in Londen zijn overwintering met de honger en de kou gesprek van de dag was, terwijl er geen woord viel over een miljoen mensen in hetzelfde imperium die letterlijk stierven van de honger. Een man naar mijn hart, die Mac Mathuna.