Nederlandse liedjes over de Vietnamoorlog

Over de oorlog in Vietnam zijn een heleboel liedjes geschreven. Velen daarvan zijn verzameld op de indrukwekkende, dertien cd’s tellende cd-box Next stop is Vietnam, uitgebracht door het Duitse Bear Family label. Maar hoe zit het eigenlijk met Nederlandse liederen over het onderwerp? Natuurlijk, in ons collectieve geheugen is Welterusten, meneer de president van Lennaert Nijgh en Boudewijn de Groot verankerd. Maar verder? Van hetzelfde duo is er ook nog De eeuwige soldaat, een vertaling van het lied Universal soldier, dat Buffy Sainte-Marie in 1963 schreef naar aanleiding van de ontwikkelingen in Vietnam. Dat lied komen we nog eens tegen in de zoektocht naar meer liedjes over de Vietnamoorlog.

Dick Poons - Geboren voor Vietnam

Dick Poons heeft een veelzijdige carrière gekend: hij was zanger/gitarist, producer en radiomaker. In het begin van zijn muzikale loopbaan was hij vaak te vinden in De Waag van Cobi Schreijer, waar hij zijn luisterliedjes ten gehore bracht. Poons is Cobi Schreijer tot in lengte van dagen muzikaal blijven ondersteunen.

Hij zorgde er tevens voor dat zij haar eerste feministische lp Rebelse meid kon opnemen en uitgeven, als producer voor het Elf Provinciën-label in de serie Luisterliedjes. Dick Poons speelt en zingt ook mee op die lp. Zijn eigen muzikale output omvat twee lp’s en een drietal singles. In 1966 verscheen de single Zo is ’t goed (een vertaling van Dylan’s Don’t think twice), gekoppeld aan een eigen compositie: Geboren voor Vietnam. Een zacht gezongen lied met tamelijk harde tekst.

Geboren voor Vietnam

ellenvaneijk.large

Ellen van Eijk was een van de muzikanten die een bezoeker was van Folkclub 65 in Amsterdam, de bakermat van het fenomeen folkclub in Nederland. Ze speelde ook een tijd samen met Peter Koene. Ze nam een een single op in 1966 voor Omega met als A-kant het nummer  Kinderen van Vietnam, een compositie van Coen van Orsouw en ene Luman. Een tamelijk poëtisch lied, dat desondanks de situatie klink en klaar aan de kaak stelt.

Kinderen van Vietnam

Scherven voor Vietnam - JvdM

Jaap van de Merwe hield zich vanaf medio jaren vijftig al bezig met het geëngageerde lied. Zijn bekendste lied gaat over het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de tegenstand die het Nederlandse leger bood in de Gelderse Vallei: Drie patroeljes of ook wel Drie patrouilles. Legendarisch zijn de radio-uitzendingen die hij maakte voor de VARA onder de titel ’t Oproer kraait. Het Theaterinstituut bracht daar enkele jaren geleden een 4-CD verzamelbox van uit. Niet eerder waren deze opnames verkrijgbaar.  Van de Merwe schreef een lied over de Vietnamoorlog onder de titel Scherven voor Vietnam, wat ook op single verscheen.

Scherven voor Vietnam

Zo maar een soldaat – Don Meercedes
Zo maar een soldaat – Gerard Cox

Velen kennen De eeuwige soldaat van Boudewijn de Groot als dé vertaling van het anti-oorlogslied van Buffy Sainte-Marie. Verrassend om te ontdekken dat er nog twee Nederlandse versies zijn van The universal soldier, beiden gebruik makend van dezelfde vertaling die is gemaakt door Ger Rensen en Ann Derson onder de titel Zo maar een soldaat. Een aardige variant, al is de interpretatie van Lennaert Nijgh wel zeker zo sprekend. Don Mercedes kent u wellicht nog van de tranentrekker Rocky. Gelukkig valt zijn versie van  Zo maar een soldaat niet onder die categorie. Cowboy Gerard (Gerard de Vries) doet het natuurlijk praat-zingend, zoals hij dat ook deed bij tophits als Het kaartspel en Giddy up go. Beiden brachten hun single uit in 1965.

Vietnam – Johnny Hoes
De soldatenmoeder -Zangeres zonder Naam

Een artiest waar je niet zo snel een anti-Vietnamlied van zou verwachten is de entertainer Johnny Hoes. Toch verscheen er in 1966 een single met de eenvoudige titel Vietnam, en op de achterkant bovendien een nummer over Martin Luther King. Jeetje. Het is geen heel diepgravend nummer, maar voor zijn soort (het levenslied) toch zeker de moeite waard. Het nummer verscheen later ook nog op de verzamel-lp Jongens van 18 jaar, vol met liederen die oorlog als onderwerp hebben. Ook de Zangeres Zonder Naam nam een lied op waarbij de Vietnamoorlog het onderwerp was, maar de tekst die Lucebert schreef paste de Koningin van het Levenslied niet echt. Het hangt ergens tussen aanklacht en ironie in. Het nummer verscheen ook pas in 1969.


Tony Roos - Jan Soldaat

Eén van de beroemdste liederen in Amerika over de Vietnamoorlog is The ballad of the Green Berets, dat werd gezongen en geschreven door  Staff Sergeant Barry Sadler in samenwerking met Robin Moore. Het is een patriottisch lied in balladestijl en stond in 1966 vijf weken op nummer één in de Hot 100.

De melodie werd geleend van de traditional The butcher boy. In het Nederlands zijn er maar liefst twee versies van dit lied uitgebracht, allebei ook in 1966 uitgebracht. Gert Timmerman blijft tamelijk trouw aan de patriottische inslag met Honderd man… één bevel. Bij de Amsterdamse zanger Tony Roos wordt het onder de titel Jan Soldaat echter een anti-oorlogslied. Roos bracht een vijftal singles uit, maar verdween daarna in de anonimiteit.

Honderd man een bevel – Gert Timmerman
Jan Soldaat – Tony Roos
De Volharding
Dat gebeurt in Vietnam – De volharding

Een vreemde eend in de bijt is Dat gebeurt in Vietnam van De Volharding, met in de bezetting Louis Andriessen op piano en Willem Breuker op altsaxofoon. Ondanks het feit dat er op het singlehoesje een tekst is afgedrukt met als titel Dat gebeurt in Vietnam, gaat het om een instrumentale track, geschreven door Andriessen. De opbrengst van de single was bestemd voor het Medisch Komitee Nederland-Vietnam.


Ik hou me bijzonder aanbevolen voor aanvullingen op deze collectie. De liederen vormen gezamenlijk een bijzonder tijdsbeeld. Als dat beeld nog meer verbreed kan worden, dan zou ik dat fantastisch vinden.

Scroll naar boven