Phønix – Hvad intet øre hørte end

Recensies / akoestische folk, Denemarken, eigentijds, koorzang / Door Bart Vanoutrive

Hvad intet øre hørte end
(Go’Danish Folk Music, Xango music distribution, GO1019)

Dit kwartet vormt reeds een paar decennia een vaste waarde in de Deense folkscene, niet in het minst door een instrumentale bezetting waarmee ze ooit pioniers waren. De toon wordt hier immers vooral gezet door Anja Præst (klarinet en basklarinet) en Jesper Vinther (accordeon), terwijl Karen Mose (keyboards) het immer aanwezige vocale aspect verzorgt. De percussie is in handen van Jesper Falch.
Met dit album doken ze in het oude traditionele genre van de Deense hymnes. Hiervoor werden eerlang op religieuze teksten oude traditionele melodieën geënt. Het kon hierbij zowel gaan om ballades, liederen of dansmelodieën die de bevolking reeds kende, waardoor deze gemakkelijk hun weg vonden in het kerkelijk midden. De groep is geboeid door de tonale taal in die hymnes met traditionele melodieën, waarbij diep onder de instrumentale en vocale lagen, een roep weerklinkt om te gaan dansen. Tijd dus om de folkmuziek terug in die hymnen te versterken.
De titel, vrij vertaald ‘Wat het oor nooit eerder hoorde’ verwijst naar een frase in het nummer Humn I Himmelen, i Himmelen (19e eeuwse melodie uit Dalarne). Gezien het basismateriaal geschapen werd voor samenzang in de kerk, schaarde Karen een vijftal koorzangeressen rond zich om het vocale aspect ten volle tot zijn recht te laten komen. Dit levert enkele aardige arrangementen op, zoals de opener waarin basklarinet en accordeon zich frivole instrumentale passages permitteren terwijl gezamenlijke harmoniezang pittig afgewisseld wordt met dialogen in voor- en koorzang.
Ook Guds godhed vil vi prise (een interessante melodie van Joachim Magdeburg, 1571), zonder koorzang, met Karen op klavier in dialoog met de accordeon die de melodie draagt, voelt buitengewoon fris aan. Vrolijke koorinzet gaat de basklarinet voor in Frydeligt med jubelkor (piae cantiones, 1582). Waar andere nummers soms iets te braafjes aanvoelen, omdat het religieuze element net iets te fel naar bovenkomt, geldt dit dan weer niet voor een swingend Op glædes alle (een Tyske volksmelodie, 1534) of het weemoedige Når mit øje, træt af møje van recentere datum (Thomas Laub, 1915).
Al bij al geen slechte luisterplaat dus.

Over de auteur

Bart Vanoutrive

Het folkvirus strikte me reeds tijdens de grote folkrevival van de jaren zeventig. Geleidelijk aan kregen mijn rockvinylplaten, misschien wel via de brug die Jethro Tull bouwde, het gezelschap van langspelers van Steeleye Span, Fairport Convention, Malicorne, Alan Stivell,... Het folkfestival van Dranouter, dat toen nog in zijn kinderschoenen stond, opende de deur naar talloze minder gekende groepen die hun eigen culturele wortels optimaal te benutten om hun muzikaal project vorm te geven. Gaandeweg werd me duidelijk hoe de talloze muzikale tradities, eigen aan evenveel culturele identiteiten, bindweefsel vorm(d)en voor het gemeenschapsleven, en de eraan verbonden rituelen en festiviteiten. De in die muziek uitgedrukte levensthema's en emoties blijken steeds opnieuw een universeel karakter te hebben, of we nu luisteren naar etnische grooves uit brousse of steppe, dan wel oorverdovende metalfolk. Ik merkte hoe ook de 'klassieke' kunstmuziek door de eeuwen heen mee geïnspireerd werd door de lokale volksklanken en -dansen. Ik wordt geïntrigeerd door het basismateriaal, dat soms eeuwenlang de tand des tijds doorstond en vaak werd vastgelegd in veldopnames. Het boeit me te zien hoe muzikanten er vervolgens mee aan de slag gaan. Sommigen kiezen hierbij voor eenvoudige 'traditiegetrouwe' akoestische bezettingen en zoeken aansluiting bij het 'origineel'. Anderen zoeken het verder vanuit een creatief proces dat via nieuwe arrangementen, ongebruikelijke instrumenten, elektronische hulpbronnen,... overgaat tot een volledige renovatie met behoud van de façade. Ook zijn er die zelf aan het componeren slaan en zo een bijdrage leveren tot een nieuwe traditie, gebruik makend van de oerdegelijke oude leest. En wat te zeggen over groepen die vanuit hun eigen culturele identiteit de hand reiken naar andere culturen en kiezen voor vormen van fuzie? Het boeit me allemaal mateloos. Vast staat dat binnen de 'folk' een universele taal 'gesproken' wordt waardoor linguistische obstakels weggeruimd worden. Het gemeenschapsverbindende aspect binnen de tradities lijkt voor mij evengoed te werken als hechtmiddel tussen tradities en culturen. Zo vormt deze muziekvorm zonder twijfel een mogelijke remedie tegen heel wat ziektes die onze huidige mondiale samenleving plagen.