Plainsong herontdekt Richard Fariña

Op 1 oktober 2012 verscheen in New Folk Sounds het afsluitende interview met de groep Plainsong, gemaakt tijdens hun afscheidsconcert in Domani in het Limburgse Venlo. Het was definitief over en uit met de Britse vierpersoonsformatie verzekerden de geïnterviewden Iain Matthews en Andy Roberts. En toch is inmiddels deze ultieme ‘farewell story’ inmiddels achterhaald. Dit najaar verscheen Reinventing Richard, the songs of Richard Fariña. Was getekend… Plainsong! Eh… Plainsong???

De aanleiding voor het album was een gesprek tussen Matthews en auteur Pat Thomas over welk tribute album het waard is gemaakt te worden. Beiden concludeerden dat er maar bitter weinig aandacht is besteed aan de Amerikaanse singer-songwriter Richard Fariña (8 maart 1937 – 30 april 1966).

Fariña trad op met zijn wederhelft, Mimi Baez, inderdaad de zus van Joan. Die was indertijd bevriend met Dylan, maar ook Richard en Bob konden goed door een deur. Ze kenden elkaar al vanaf de gastbijdragen van Dylan op een plaat van folkzangeres Carolyn Hester, de eerste vrouw van Richard. Er bestond een gerespecteerde competitie tussen die twee. En waar Dylan de weg koos voor de elektrische versterking, bleef Richard meer trouw aan het akoestische, al maakte ook hij – weliswaar minder rigoureuze – uitstapjes.

r verschenen twee, inmiddels veel gezochte en sterk gewaardeerde albums met Mimi: Reflections in a crystal wind en Celebrations for a grey day. Richard schreef ook korte verhalen en novellen. Na een signeersessie, twee dagen na de presentatie van zijn eerste boek Been Down So Long It Looks Like Up to Me verongelukte Richard Fariña op 30 april 1966, de verjaardag van Mimi, als meerijder op een motor. Wie kreeg drie maanden later eveneens een in mysterie gehuld motorongeluk? (inderdaad: Dylan).

Een derde elpee van de Fariñas kwam er toch, toen Mimi een aantal studio-outtakes en demo’s bijeen verzamelde voor het album Memories. In Amerika mocht Richard dan een redelijk bekende meneer zijn, in Europa was dat anders. Tot een jonge Britse folkrockband, destijds geïnspireerd door een Amerikaans voorbeeld (The Byrds), bewerkingen ging uitvoeren van songs geschreven door vooral Amerikaanse singer-songwriters. En onder hen Richard Fariña. ‘Het was aan Fairport Convention, en eigenlijk in het bijzonder aan producer Joe Boyd te danken dat we het materiaal van Fariña leerden kennen’ schreef destijds Fairport zanger Iain Matthews.

Het lied Reno Nevada kwam op het repertoire, later ook op Matthews’ eerste solo elpee If You saw thro’ my eyes. Daarop stond nog een tweede nummer, Morgan the pirate. Het lied House of Unamerican Blues Activity Dream verscheen op de opvolger Tigers will survive. En Plainsong coverde eerder op het album New place now de song Another Country. Het is het enige van de vier die integraal en zonder aanpassingen is meegenomen op Reinventing Richard. ‘Ik had niet de behoefte om die andere songs opnieuw op te nemen. Er was voldoende ander materiaal van Richard dat de moeite waard is om te bewerken’ vertelt Matthews.

Maar hoe ontstond het idee om de liederen van Fariña met Plainsong op te nemen? ‘Dat was oorspronkelijk niet de bedoeling. Maar als er één constante factor in mijn bewerkingen van Fariña songs is, dan is dat Andy Roberts. Hij speelde op al die vier songs mee. Andy wilde ik er dus bij betrekken. Toen er een paar demo’s klaar waren, wilden we bas en wat atmosferische elektrische gitaargeluiden toevoegen. “Dan moet je bij Griff (Mark Griffiths) zijn. Niemand die dat zo goed aanvoelt als hij” reageerde Andy gelijk. Toen de eerste track met zijn aanvullingen terugkwam, waren we direct overtuigd. Dat deed hij zo goed, dat we niet om hem heen konden. Het werd toen dus een Matthews-Roberts-Griffiths project. Maar dat bekt niet lekker, vond ook de platenmaatschappij en dus werd het wederom Plainsong’ vervolgt Matthews.

Plainsong by Andy Lock2

Tijdens de opnamen van het product correspondeerde Matthews met Amerikaan Thomas McKean. Hij raakte met hem in contact via een forum rond het werk van Fariña. Matthews vertelde over de plannen voor de tribute cd en McKean kwam met de verrassende mededeling dat hij nog originele bladen met onbekende muziek van Richard Fariña thuis had liggen.

Hij had ze ooit gekregen nadat hij Mimi had aangesproken na een concert van Joan Baez, waar ook de Fariñas aanwezig waren. Tot zijn stomme verbazing kreeg hij later papieren met drie songs. Sombre winds bleek een nooit eerder opgenomen song. Na pakweg 50 jaar beleeft die song dus zijn debuut op Reinventing Richard. ‘Het is een vroege song van Richard, vrij naïef en tekstueel liep het niet lekker. Ik heb het lied wat aangepast om het de kwaliteit te geven van de andere songs. En met respect voor het origineel het in het hier en nu te plaatsen.’

Dat laatste is een proces dat alle 14 songs op het album ondergingen. Het moet gezegd, er is sprake van een sterk staaltje arrangeren. Je kan er niet omheen dat de songs qua muzikale structuur en thematiek hun oorsprong in de vroege jaren zestig hebben. Toch klinken de uitvoeringen van Plainsong behoorlijk up to date en hedendaags. Nergens nostalgisch, wel actueel. ‘Er is een tijdloos iets met betrekking tot die songs. We hebben ze gekoppeld aan andere genres, van optionele klanken voorzien, soms het tempo wat aangepast. We hebben ze niet proberen te kopiëren. We really show them in a fresh light’ legt Iain Matthews het proces van aanpak uit.

Zo werd ook sterk afgeweken van de vocale versie van het gekende lied The quiet joys of Brotherhood (Sandy Denny’s uitvoering) en hier gepresenteerd als een instrumentale prelude en afsluiter in een enigszins mysterieuze sfeersetting. Ook songs met de kenmerkende begeleiding van Richard Fariña op dulcimer werden voorzien van een geheel eigen ‘schil’. Andy Roberts verklaart in het tekstboekje van de cd dat hij aanvankelijk weigerde om welk nummer dan ook met dulcimer te spelen. Fariña was daarop een grootheid en benaderde het instrument op een volstrekt uitzonderlijke manier. Daar kon je niks aan toevoegen was zijn stelling. Gaandeweg het proces werden toch enkele tracks met dulcimerklanken gevuld. Niet vanuit het mainstream idee, niet omdat het moest, maar meer als eerbetoon en respect voor de unieke wijze waarop Fariña het instrument gebruikte.

Maar wat is er nu zo bijzonder aan de liederen van de Amerikaanse singer-songwriter? En hoe zou je hem karakteriseren? Iain Mattews: ’Hij had net zoveel te zeggen als Dylan, vooral politiek in zijn teksten. Dylan was preciezer in wat hij schreef. Fariña componeerde echter ook love songs. Dylan deed dat pas veel later. Richard Fariña oversteeg veel meer grenzen in thematiek. Muzikaal gezien leunt hij veel op de Britse melodiestructuur. En hij zocht naar alternatieve grooves.

Met een nieuwe cd dringt de vraag zich op of we toch weer een aantal live voorstellingen van Plainsong kunnen verwachten. Zit een (tweede!) herstart er in? Iain Matthews sluit het niet uit, maar dan zal wel aan een belangrijke voorwaarde voldaan moeten worden. ‘In Engeland is die kans groter, omdat we daar een goede agent hebben. Hier niet. En we willen best shows doen, maar niet het bookingswerk daarvoor.’ Voelt u zich geroepen, dan…..

Scroll naar boven