Ukelele – De grootheid van een klein instrument

De laatste jaren is de belangstelling voor de ukelele (of ukulele zoals het instrument in Hawaï wordt genoemd) flink gegroeid. Ook in het grensgebied tussen pop/rock en folkmuziek wordt er lustig op los geslagen en getokkeld. In Rotterdam en in Amsterdam zitten warme pleitbezorgers voor de ukelele, die ook in beide gevallen een winkel drijven waar een breed assortiment verkrijgbaar is. Ze zijn ook allebei de initiator van een ukelele-orkest (In Rotterdam The Big Damn Ukulele Band en in de hoofdstad The Ukulele Orchestra of Amsterdam). The Uke Boutique bevindt zich in Amsterdam aan de Lijnbaansgracht. In Rotterdam bevindt The Jumping Flea Market zich in het Oude Noorden aan de Zaagmolenstraat. Drijvende krachten achter laatstgenoemde zijn Marko van der Horst en Shelley Rickey, oftewel The Uke Box. Het duo verzorgt ook workshops. Zij geven een kijkje in de keuken van een onderschat instrument.
Daarna is het woord aan Izak Boom, een begenadigd folkmuzikant, die op internet een fijne ode aan de ukelele neerzette. Hij betuigt eveneens zijn liefde voor het instrument.

Marko, Shelley, hoe ziet bij The Uke Box een ukelele workshop eruit?
Een beginners ukelele workshop heet bij ons een ‘Ukulele Interventie’. Dat ziet er zo uit:
Wij brengen 24 ukeleles mee en delen ze uit. Eerst vertellen we de deelnemers iets over de geschiedenis van de ukelele met een korte uitleg over de onderdelen van het instrument. Vervolgens leren we iedereen de basistechnieken van de linker- en rechterhand, twee akkoorden en samen in de maat te spelen. Binnen ongeveer een half uur spelen we allemaal samen een liedje samen, vaak Jambalaya van Hank Williams. Dit wordt begeleid met washtub-bass & zang. Gaat het goed met het eerste liedje, dan leren we nog één akkoord aan, waarmee we het tweede liedje samen spelen. Ondertussen geven we vele muzikale tips, trucs en geheimen door, die je verzekeren van veel speelplezier. De duur van een workshop is ongeveer een uur. Tussendoor trakteren wij de deelnemers op een mini-optreden met onze minuscule instrumentjes.

Waar moet een goede ukelele aan voldoen?
Het belangrijkste van de ukelele, zoals bij alle snaarinstrumenten, is de klank en de intonatie. De klank wordt voornamelijk bepaald door de kwaliteit van het hout en de snaren. De intonatie is afhankelijk van de nauwkeurigheid waarmee het instrument is gemaakt. Er zijn al goede bespeelbare ukeleles te koop voor ongeveer € 50,00, maar voor de fijnproevers zijn er solid-bodies vanaf € 200,00.

Hoe komt het dat de populariteit van de ukelele groeit?
Het heeft volgens ons veel te maken met de ‘DIY’-cultuur (Do It Yourself), die de laatste vijf jaar sterk aan het opkomen is. Het is ook de tweede keer dat de ‘ukulele-boom’ gepaard gaat met een economische crisis, eerst in de jaren twintig en nu dus. De ukelele is goedkoop en heel makkelijk om te leren spelen. Je kunt er veel plezier aan beleven en het delen met vrienden. De ukulele werkt schijnbaar besmettelijk!

The Uke Box

Wat voor werk brengt The Uke Box?
We spelen veel muziek uit de gloriedagen van de ukelele uit de twintiger en dertiger jaren en eigen composities. Naast de uke bespelen we ook de washtub-bass, zingende zaag, accordeon, banjo, kinderpiano en zelfs af en toe gitaar. Er is ook een tikje country en blues in te horen, ingebracht door Marko’s verleden als gitarist, en een fluisterfolk en jazz-invloed, afkomstig van Shelley’s Mississippi roots.
Naast optreden en workshops geven, hebben we een muziekwinkel in het Oude Noorden van Rotterdam genaamd The Jumping Flea Market (ukulele betekent ‘springende vlo’ in het Hawaiiaans) waar we, uiteraard, prachtig ukeleles verkopen, maar ook onze zelfgemaakte cigar-box instrumenten, muzikale wonderen, curiositeiten en handgemaakte gelukzaligheden gecreëerd door lokale kunstenaars. Achter de shop openen wij in september een parlour. Hier komt een programma vol workshops, intieme concerten en obscure happenings.

Wat is de Ukulele Jamboree?
De Ukulele Jamboree begint altijd met een ‘Ukulele Interventie’. Daarna volgt er een open-mic, afgewisseld met een optreden van een (inter)nationale ukelelester. Sinds 2009 zijn er hebben er zestien edities van de Ukulele Jamboree plaats gevonden, waarbij onder andere Bosko & Honey (Australië/Japan), Yan Yalego (Frankrijk) en Shelley O’brien (Canada) te gast waren.

Vertel eens wat over The Big Damn Ukulele Band.
Wij hebben in 2009 op vijf verschillende locaties gratis ukelele-les gegeven als een bewoners-innitiatief. De groepen bestonden uit senioren, kinderen, een groep van een daklozencentrum en een algemene groep. Wij gaven zeventig mensen per week les. Bij de eindpresentatie op Koninginnedag stonden er vijftig mensen op het podium ukelele te spelen onder de naam The Big Damn Ukulele Band. Na afloop van het project wilden veel van de deelnemers doorgaan als band en zo bestaat de band nu nog steeds uit meer dan twintig mensen. Wij oefenen om de maandag tussen september en juli en af en toe treden wij op. Spelers met een goede basiskennis van de ukulele zijn altijd welkom om zich aan te sluiten bij de band.

Izak Boom’s ode aan de ukelele

Izak, hoe gebruik je het instrument in je muzikale spectrum?
De ukelele gebruik ik graag als begeleidingsinstrument. Het instrument laat veel ruimte voor de stem en draagt toch behoorlijk goed. Veelal gebruik ik mijn 5-snarige banjo techniek voor de uke, dat wordt niet veel gedaan en het werkt bijzonder goed. Zie ook mijn link op YouTube daarvoor. In de cabaretgroep Tomeloos gebruiken we de uke veelvuldig, er gaat een enorme charme uit van het ding en de mensen zijn er gek op. Zeker ook kinderen, dus voor basisschoolprojecten haal ik hem ook nog wel eens van stal. Op de nieuwe kinderCD van Jeroen Schipper Daar komt de Boegieman bespeel ik de baritonukelele in een Zuid-Amerikaans getint nummer, waarin ook de stem van de Braziliaanse Lilian Vieira te horen is. Een aanrader die CD! Verder vind ik het bij het maken van opnamen mooi om met akkoordjes een fris accent te geven met de ukelele. Hij kleurt heel mooi met andere instrumenten en geeft een prachtig fluwelen hoog in het tonale spectrum.

Is het eigenlijk een makkelijk of een moeilijk instrument om te bespelen?
Je kunt al snel wat leuks doen op een ukelele, maar als je het echt goed wil doen, dan moet je er tijd instoppen. De vakjes zijn klein en je moet hem goed leren kennen. Mensen die al lekker gitaar spelen zijn in het voordeel. Je kunt gitaargrepen geheel of gedeeltelijk overzetten

Wat is het meest typische van de ukelele?
Zelf vind ik de kracht van de ukelele liggen in de toon; het mooie ronde hoog. De handzaamheid van het ding is typerend, evenals de ontegenzeggelijke charme ervan.

Aan de ukelele kleeft altijd een glimlach. Is dat terecht?
Absoluut! Maar het instrument is meer dan een gimmick, je kunt er serieus op uit de voeten en het kan heel mooi zijn. Wie dat niet gelooft moet maar eens een tijdje ukelele filmpjes van de Japanner Jake Shimabokuro bekijken. Lang leve de ukelele!