Ik heb een mooi album aangeschaft van een fijne muzikante waar ik vaker naar heb geluisterd, maar dit album van Eliza Gilkyson uit 2020 komt toch net iets dieper binnen. Na het horen van dit prachtalbum probeerde ik een herinnering op te roepen die hier bij zou kunnen passen. Het duurde wél even voor ik iets vond in mijn geheugen.
Mijn goede vriend binnen het Morristeam waar ik lid van ben, vroeg mij een paar jaar geleden of ik mee wilde naar een concert van een voor mij volkomen onbekende protestzanger die, ondanks de geringe belangstelling van het ’grote publiek’, nog steeds doorgaat met het maken van relevante muziek. Vanaf 1996 maakte David Rovics uit Portland, Oregon zo’n kleine 40 albums en in Augustus 2021 verscheen May day.
Ergens in Utrecht, in een tamelijk obscure tent, kwam ik met mijn Morrisvriend binnen. De opruiende sfeer die ik proefde – het anarchistische gevoel – paste wel bij het vrij donkere afgebladerde interieur waar we via een houten klapdeur binnen kwamen. In een hoek tussen wat opruiende posters zat een man op een hoge kruk met een wat hoge stem en een gejaagde gitaar. Hij vuurde songs op ons af waarbij de refreinen hier en daar mee gescandeerd werden. Het is niet de wereld waar ik regelmatig binnen stap. Hier en daar zag ik een ‘hanenkam’ en ook veiligheidsspelden bleken gemakkelijk door een wang geprikt. En ook zo’n sierlijke druppel door het neusschotje paste in het milieu waar we in terecht waren gekomen. Onze volkomen normale kledij zonder bijzondere versierselen of kapperskunsten waren écht bijzonder in hun omgeving. Maar deze scene stond toch bekend als: ‘alles mag en alles kan’ en zo vormden we gezamenlijk de ‘tegencultuur’.
Maar Davids woorden en onderwerpen werden oprecht gebracht. Onderwerpen over anti-globalisering, sociale onrechtvaardigheid, en kritiek op het Amerikaanse handelen in binnen- en buitenland; het paste helemaal bij de anarchistische zanger die hij was. De songs werden in zo’n razend tempo op ons afgevuurd en met korte statemens aan elkaar gelijmd, dat ik amper de tijd kreeg om de verhalen die hij zong te doorgronden. Maar ergens boeide de man toch wel. Alleen de vurige linkse songs werden zó op ons afgeschoten dat ik er toch tamelijk moe van werd. Ik geloof niet dat we het einde van zijn concert hebben meegemaakt.
Toch is het album uit 2021 niet verkeerd en zéker wel folk. Hierop werkt hij samen met Sean Staples (mandoline en orgel), Eric Royer (banjo en pedal steel) en Hazel Royer (bas). In de wat snellere nummers lijkt het gedegen gitaarspel wat op dat van Dick Gaughan als díe op dreef is. May day snijdt hedendaagse radicale onderwerpen aan: 116 grades over de misstanden rond Portland en daarna een soort ooggetuige verslag van de val van de Twin Towers, allebei voorbij razend, en het derde, wat rustiger stuk, met als thema de liedjes van hem waar we ons prettig bij (kunnen) voelen. Dan een lied over misstanden rond de virus pandemie die wat later in bluegrass-vorm terug komt in ‘in the name of freedom’.
De verhalen worden toch met voldoende muzikale afwisseling gebracht en zijn allen boeiend te noemen, zoals een hommage aan de activistische folk protest zangeres Anne Feeney ten tijde van de Vietnambeweging, die later uitgroeide als bevlogen advocaat voor onder andere vluchtelingen en pas is overleden in februari 2021 ten gevolge van Covid op 69 jarige leeftijd. Of Greenwood, dat ook wel bekend staat als ‘Black-Wall Street’, waar 100 jaar geleden de jaloerse blanke settlers ‘pogroms’ hielden in de welgestelde zwarte gemeenschap met zéker 300 doden en ongeveer 800 gewonden als gevolg. In totaal negen songs en verhalen die ‘schuren’; ongemakkelijke waarheden waar je wél open voor moet staan, waar je ‘íets’ van af moet weten en alles prima verpakt in een countryfolk jasje.
Waar ik de stem van David Rovics niet altijd kan waarderen, is die van Eliza Gilkyson overal aangenamer op haar album 2020. De songs zijn ook poëtischer, minder snijdend en toch ook pittig van aard. Muzikaal wat minder traditioneel ingevuld, maar toch wel ‘folk’ op een bepaalde manier.
Doordat ze een grote groep goede muzikanten om zich heen heeft verzameld klinken haar nummers afwisselender. Ook hier een vuist omhoog, maar dan een meer ‘fluwelen’ vuist. Haar stem is mooi; ietwat zwoel en soepel glijdend op een prettige manier.
Opvallend zijn haar vertolkingen A hard rain’s a-gonna fall van Dylan en het mooie anti-oorlog lied Where have all the flowers gone van Pete Seeger. Beach heaven is háár muziek op tekst op Woody Guthrie, over z’n tweejarige racistische huurcontract van vastgoed magnaat “vader” Fred Trump, waar Guthrie mee te maken kreeg. In het verlengde hiervan schreef Woody ook zijn beroemde lied This land is your land.
Misschien zijn de teksten van Eliza wat minder expliciet, maar toch wel degelijk relevant. Haar folkpop sound doet me wat denken aan Emmylou Harris’s Wrecking Ball en de sound van Daniel Lanois. Een afwijkend traditioneel geluid is het wonderschone countrywalsje Beautiful world of mine. Daarna wordt de muziek, zoals dat stuk van Pete Seeger, nog traditioneler met veel steelguitar, pedalsteel en dobro. We are not alone is een stevig maar mooi tiende overdenkingslot, dat ook zoals in eerdere stukken aanzwelt tot een meerstemmig slot.
Jawel, dit noem ik een groeibriljant die per draaibeurt mooier gaat gloeien, en met wel degelijk een vuistje omhoog.
David Rovics – May day (Free Band Camp streaming, 2021)
Eliza Gilkyson – 2020 (Red House Records, 2020)
